‘पॉक्सो’ आणि ‘पॉश’ कायद्यांबाबत व्यापक संवेदनशीलता आवश्यक

• एनएसएस प्रकल्प अधिकाऱ्यांचे अधिवेशन यशस्वीरित्या संपन्न

नागपूर, 18 ऑगस्ट 2019: मागील दशकापासून विविध एनजीओ आणि पोलिसांकडून उच्च शैक्षणिक संस्थांमधील लैंगिक छळ (पीओएसएच) आणि मुलांवरील लैंगिक गुन्ह्यांबाबत (पॉक्सो) ‘poxo’ and ‘posh’ मोठ्या प्रमाणात जनजागृती केली जात आहे, परंतु तरीही या बाबतीत व्यापक संवेदनशीलता आवश्यक असल्याचे मत अतिरिक्त आयुक्त डॉ. पोलीस संजय पाटील यांनी व्यक्त केले. साक्षी संस्थेच्या रक्षीन प्रकल्पातर्फे आज चिटणवीस केंद्र, सिव्हिल लाईन्स येथे आयोजित नागपूर जिल्ह्यातील एनएसएस कार्यक्रम अधिकाऱ्यांच्या अधिवेशनात ते प्रमुख वक्ते म्हणून बोलत होते. संमेलनाची संकल्पना ‘‘ चॅम्पीयनिंग सेफ्टी : एनएसएस प्रोग्राम ऑफ‍िसर्स युनाईट टू स्‍टेंगथन पोक्‍सो अँड पॉश कम्‍पायन्‍सेस’ अशी होती. अतिरिक्त पोलीस आयुक्त संजय पाटील, राष्ट्रसंत तुकडोजी महाराज नागपूर विद्यापीठाचे कुलगुरू डॉ.सुभाष चौधरी, एनएसएस संचालक डॉ.सोपानदेव पिसे, कोल इंडिया लिमिटेडचे कम्युनिटी डेव्हलपमेंटचे उपव्यवस्थापक शेखर रायप्रोलू, वेस्टर्न कोलफिल्ड्स लिमिटेडच्या मुख्य वैद्यकीय अधीक्षक डॉ.सुजाता सरमुकादम आदी उपस्थित होते. साक्षीच्या कार्यकारी अधिकारी स्मिता भारती, रक्षीनच्या कार्यक्रम संचालिका डॉ.रम्या निसाळ, डॉ.जयश्री दुबे आणि पूजा सावजी यावेळी प्रामुख्याने उपस्थित होत्या.
अतिरिक्त पोलिस आयुक्त संजय पाटील यांनी साक्षी आणि रक्षीन यांच्या कार्याचे कौतुक केले आणि त्यांच्या विभागाकडून सर्वतोपरी सहकार्य करण्याचे आश्वासन दिले. पोलिस कर्मचार्‍यांना ‘पॉक्सो’ आणि ‘पॉश’ची प्रकरणे अत्यंत संवेदनशीलतेने आणि उत्कृष्ट संवाद कौशल्याने हाताळण्याबाबत प्रशिक्षण देण्यासाठी साक्षीसोबत कार्यशाळा घेण्यास आपण प्रयन्त करू असे ते म्हणाले. त्यांनी सर्वोच्च न्यायालयाच्या ‘विशाखा’ मार्गदर्शक तत्त्वांचे पालन करण्याची सूचना केली आणि प्रतिबंधात्मक कृती सोबत यशस्वी पुनर्वसन करण्यासाठी प्रयत्न करावे असे सांगितले.
प्रमुख पाहुणे, डॉ. सुभाष चौधरी यांनी नागपूर विद्यापीठाच्या ‘रिच द अनरिच्ड’ बद्दल माहिती सांगताना, विद्यापीठ स्तरावर ‘पॉश’ कायद्याच्या प्रभावी अंमलबजावणीसाठी साक्षीकडून सूचना आणि नियोजन आराखडा मागवला. या कायद्याच्या सर्व विभागांमध्ये अंमलबजावणीसाठी त्यांनी पाठिंबा दर्शवला.
कोल इंडिया लिमिटेडचे कम्युनिटी डेव्हलपमेंटचे उपव्यवस्थापक शेखर रायप्रोलू यांनी संबोधित करताना सांगितले की, प्रतिबंध हा ‘पॉक्सो’ आणि ‘पॉश’ दोन्हीमध्ये सर्वोत्तम उपाय मानला जातो. ते म्हणाले की ‘वैयक्तिक सीमांचा आदर करणे” आणि संमती समजून घेणे’ हे दोन मुख्य पैलू आहेत ज्यावर एनएसएस अधिकारी लक्ष केंद्रित करू शकतात. वेस्टर्न कोलफिल्ड्स लिमिटेडच्या मुख्य वैद्यकीय अधीक्षक डॉ. सुजाता सरमुकादम यांनी जागरूकता निर्माण करण्यासाठी बचत गटांना प्रोत्साहन देण्याची सूचना केली. या संदर्भात सीआयएलने घेतलेले विविध उपक्रमही त्यांनी विशद केले.
दिवसभराच्या कार्यक्रमात उच्च शैक्षणिक संस्थांमधील लैंगिक छळ (पॉश) आणि मुलांविरुद्धचे लैंगिक गुन्हे (पॉक्सो) या विषयावर विविध सत्रे आणि लघु नाटकांचा समावेश होता.
तत्पूर्वी मान्यवरांच्या हस्ते दीपप्रज्वलन करण्यात आले. साक्षीच्या कार्यकारी अधिकारी, स्मिता भारती यांनी त्यांच्या स्वागतपर संदेशात दिवसभराच्या अधिवेशनाचा उद्देश सांगितला. त्यांनी ‘साक्षी’तर्फे लैंगिक आधारावरील हिंसाचार मोडण्यासाठी केलेल्या विविध कामांवर प्रकाश टाकला.

रक्षीनच्या कार्यक्रम संचालिका डॉ. रम्या निसाळ यांनी लैंगिक हिंसाचार रोखण्‍यासाठी काम करणार्‍या रक्षीन प्रोजेक्‍टची माहिती दिली. त्या म्हणाल्या, हे अधिवेशन एनएसएस अधिकाऱ्यांच्या सर्वांगीण आणि व्यापक प्रशिक्षणावर भर देते. नंतर एनएसएस संचालक डॉ. सोपनदेव पिसे यांनी वार्षिक सभेला संबोधित केले. यावेळी रुतुराज तर्फे विविध सांस्कृतिक कार्यक्रम, साक्षी टीम कडून ग्रुप एक्सरसाइज-उपक्रम घेण्यात आले. दुसऱ्या सत्रात डॉ. रम्या निसाळ आणि डॉ. अदिती किशोर यांचे ‘पॉक्सो’ विषयक सत्र पार पडले. प्र. कुलगुरू डॉ.संजय दुधे यांनी संमेलनाला संबोधित केले आणि साक्षीच्या उपक्रमांना पाठिंबा दर्शवला .